Twój pierwszy rejs

Na wstępie ważna informacja! W ramach programu rozwoju drogi wodnej E-70 Berlin-Kaliningrad region Zalewu Wiślanego i okolicznych szlaków wodnych jest objęty programem Pętla Żuławska. Do roku 2013 powstanie wiele portów i przystani z infrastrukturą dla turystów wodnych, przeprowadzona zostanie modernizacja szlaków i urządzeń hydrotechnicznych, słowem - szykują się nareszcie wielkie zmiany na lepsze!!! Będziemy informować o wszystkim na bieżąco na stronie zalewwislany.pl

Dlaczego Zalew Wiślany?
Kiedy dojdziecie w końcu do wniosku, że na mazurskich szlakach już dla Was za ciasno, chcecie poznać nowy akwen i sprawdzić się w nieco trudniejszych warunkach, zasmakować przyjemności długohalsowej żeglugi, ale wciąż nie pływaliście samodzielnie po morzu i macie patent tylko sternika jachtowego, wyjście wydaje się być tylko jedno - Zalew Wiślany, nie na darmo nazywany "przedsionkiem morza". Tutaj możecie nabrać nawyków odpowiednich dla morskiej żeglugi i rozpocząć naukę nawigacji. Zetkniecie się przecież z prawdziwie morskim oznakowaniem portów, będziecie nawigować w oparciu o pławy, stawy, światła... Chociaż prawie zawsze widać brzeg, przekonacie się, jak czasami trudno jest ustalić swoją pozycję. Tutaj wreszcie można wypłynąć na swój rejs jachtem posiadającym śródlądowe dokumenty - nie jest bowiem wymagana Karta Bezpieczeństwa (na podstawie rozporządzenia Urzędu Morskiego, dopuszczającego żeglugę jachtami śródlądowymi w strefie do 2 Mm od brzegu).

Jeżeli już zapadła taka decyzja - należy starannie przygotować się do rejsu:
po pierwsze - musimy zdecydować, czy pływać będziemy jachtem własnym czy czarterowym; po drugie - zaplanować rejs, wybrać trasę i załogę; po trzecie - wybrać miejsce wodowania jachtu (jeżeli własny) i pozostawienia samochodu; po czwarte - sensownie skompletować wyposażenie, dokumenty i sprawdzić stan techniczny jachtu.

Jaki jacht?
Zdecydowanie balastowo-mieczowy! Ze starszych typów doskonale się tu sprawdza Venus, Carina, Nash, Giga, Chochlik. Z nowszych "mydelniczek" polecam te większe - np. Antila 26, Tes 32, Solina 800 , Phila 880, Maxus 33, Janmor 28, Janmor 33 itp. Oczywiście możecie też żeglować Sasanka 660 czy Tangiem 780. Tyle, że przy większej fali - o co na Zalewie łatwo - te mniejsze płaskodenne jachty będą sprawdzać się gorzej. Generalnie - jachty z zanurzeniem nie większym niż 50-80 centymetrów. Żeglując chociażby na Nefrycie, nie wejdziecie już do takich portów, jak np. Piaski i w wielu miejscach narażacie się na przytarcie o dno. Zalew bowiem jest akwenem bardzo płytkim. A więc jacht z niewielkim zanurzeniem i balastem wewnętrznym sprawdzi się najlepiej.

Wyposażenie jachtu, dokumenty, kwalifikacje załogi
Od czasu mojego pierwszego rejsu tutaj zmieniło się wszystko! Generalnie, w związku z wprowadzonym w sezonie 2007 uregulowaniem, które zwalnia niekomercyjne jachty morskie z obowiązku posiadania Kart Bezpieczeństwa a co za tym idzie WWR-ek i tym podobnych dokumentów, po wodach Zalewu Wiślanego można w zasadzie żeglować każdym śródlądowym jachtem żaglowym bez spełniania jakichkolwiek warunków. Zgodnie z nowymi przepisami wystarczy osoba z patentem żeglarza jachtowego.

Wyposażenie jachtu podstawowe:
fok sztormowy, mapy, pławka dymna pomarańczowa, rakiety czerwone, ukf, gps, szelki asekuracyjne, koło ratunkowe z rzutką

Moim zdaniem niezbędne także:
lornetka, róg mgłowy, latarka z zapasem baterii, morskie pasy ratunkowe lub kamizelki pneumatyczne, wc chemiczne, druga kotwica, pompa zęzowa

Przydatne:
dodatkowe liny, drugi sztag, topenanta.

Ratownicy, czyli SAR
Stacja ratownicza SAR w Tolkmicku, dysponująca kutrem ratowniczym obejmuje obserwacją ograniczone akwatorium Zalewu Wiślanego i w zasadzie nie prowadzi obserwacji akwenu z wieży w porcie. Czerwone sygnały zauważą z pewnością rybacy lub ktoś na brzegu.

Staż morski
Wytyczne PZŻ zmieniają się co jakiś czas. Zalew Wiślany należy formalnie do MORSKICH WÓD WEWNĘTRZNYCH, aktualnie PZŻ uznaje staż tylko z pełnego morza.

Slipowanie jachtu
Na Zalewie Wiślanym brak jest tradycyjnych slipów bramowych - takich jak spotykane na Mazurach. Polecana pochylnia - jedynie w Krynicy Morskiej. Poza Zalewem można wodować jacht stacjonarnym dźwigiem bramowym w Elblągu HOW Bryza, tel.: 55 234 09 88 lub w Gdańsku, w Górkach Zachodnich - Yacht Klub Stoczni Gdańskiej, tel.: 58 305 01 23, 307 31 15 lub AWF - 307 33 87 (koszt ok. 100 zł). Można również zamówić dźwig samojezdny z Nowego Dworu Gdańskiego tel.: 055 2474135, który przyjedzie w dowolne nadające się do wodowania miejsce. Koszt slipowania jachtu w Kątach Rybackich w 2006 tą metodą - 300 zł. Od 2013 nowy dźwig stacjonarny na przystani JachtKlub Elbląg.

Pomoce nawigacyjne
W praktyce na śródlądowych jachtach najlepszą pomocą nawigacyjną będzie książka "Zalew Wiślany - przewodnik dla żeglarzy" Jerzego Kulińskiego. Dużo się zmienia, wystawiane jest nowe oznakowanie nawigacyjne, zmieniły się przepisy, uruchomiono nieczynne od lat mosty ale... miejcie je na pokładzie, a przekonacie się, jak często będziecie do niego zaglądać, szczególnie w trakcie pierwszego rejsu. Drugi przewodnik to "Gdańsk-Zalew Wiślany" autorstwa Wojciecha Kałędkiewicza, Piotra Najmajera i Tomasza Przanowskiego (cena ok. 15-20 zł). Żeglujący z Pojezierza Iławskiego przez Kanał Elbląski mogą zaglądać do przewodnika Wojciecha Kuczkowskiego "Polskie szlaki żeglarskie - tom II" (cena ok. 30 zł) i cyklu artykułów w "Żaglach" z roku 2001. Ostatnio (w 2007 roku) ukazało się kolejne wydanie tego przewodnika.

Tradycyjną nawigację można prowadzić w oparciu o mapę morską 52, obejmującą Zalew Wiślany, ale ta - po rozłożeniu - zajmie Wam 1/3 kabiny. No, może trochę przesadzam. Od niedawna są do nabycia nowe mapy, obejmujące swym zasięgiem znacznie większe obszary - np. oprócz Zalewu Wiślanego także cały szlak Szkarpawy i Wisły Królewieckiej, w dodatku wydrukowane "w kawałkach", dzięki czemu można się nimi posługiwać w ciasnym wnętrzu kabiny. Cena takiego kompletu wynosi około 300 złotych. Pomoce nawigacyjne i przewodniki są także tutaj

Skąd wziąć jacht?
Na całym Zalewie Wiślanym jest już kilka możliwości wyczarterowania jachtu. Aby poczytać o czarterze jachtów na Zalewie Wiślanym, Zatoce Gdańskiej i Pojezierzu Iławskiem - klikamy tutaj

Ciekawym rozwiązaniem jest czarter w Iławie lub Ostródzie, przez dwie ekipy. Jedna wypływa z Iławy i kończy rejs na Zalewie Wiślanym lub w Gdańsku. Druga płynie z powrotem. Dzięki temu nie musimy płynąć dwa razy tą samą trasą i mamy z głowy problem z jachtem. W Gdańsku wypożyczymy jacht nadający się bardziej na Zatokę Gdańską niż na Zalew Wiślany - chodzi o zanurzenie.
Uwaga! W latach 2013 i 2014 prowadzony będzie remont Kanału Elbląskiego, w tym pochylni. Przez Kanał Elbląski nie przepłyniemy więc na pewno w 2013 i prawdopodobnie w 2014 roku.

Planujemy trasę rejsu

• 14 dni wystarczy na poznanie całego szlaku od Iławy przez Zalew Wiślany do Gdańska.
  Dużo czasu zajmie pokonanie rzecznych i kanałowych odcinków, dlatego warto tak ułożyć program, aby nie pokonywać ich w obu kierunkach.
• 7 dni to wystarczający czas na opływanie całego Zalewu Wiślanego.
  

Dodatkowym utrudnieniem, ale i wielką atrakcją na rzekach są mosty zwodzone, pontonowe i śluzy mające ściśle określone godziny pracy. Utrudnieniem na Kanale Elbląskim bywają pochylnie, na których pierwszeństwo mają statki Żeglugi Ostródzko-Elbląskiej a które są czynne jak dotąd tylko do godziny 17. [Dopisek redakcji 2009: od 2009 roku w lipcu i w sierpniu pochylnie są czynne do godziny 19]

• Wykaz obiektów hydrotechnicznych - śluz, pochylni, mostów wraz z telefonami do nich i godzinami otwarć - klikamy tutaj

Planując rejs z Gdańska na Zalew Wiślany należy założyć:
Na szlaku Gdańsk-Zalew plan dnia układamy pod kątem krótkich chwil otwarć mostów zwodzonych i pontonowych, a na odcinku Zalew-Iława musimy dostosować się do aktualnego rozkładu białej floty, której statki, często płynąc jeden za drugim, powodują konieczność długiego oczekiwania na kolejkę w pochylni.

Planując taką trasą rejs, musimy podzielić go na etapy:

• 1 etap - 2-3 dni na sklarowanie jachtu i drogę z Gdańska na Zalew;
• 2 etap - 9 dni żeglugi po Zalewie Wiślanym (z możliwością wpłynięcia na rosyjską część Zalewu, do Królewca - chwilowo niemożliwe - blokada granicy przez Rosję, aktualizacja 2012 - ponownie możliwe są rejsy do Bałtijska Kaliningradu przez Zalew Wiślany); 
• 3 etap - 3 dni. Zalew-Kanał Elbląski - Pojezierze Iławskie (Iława lub Ostróda) lub powrót inną trasą do Gdańska (przez Malbork i Tczew). Podany czas jest wyśrubowany.
  

Zakładam jednak, że Waszym podstawowym celem pozostaje jednak Zalew, a inne szlaki, przynajmniej przy pierwszej bytności, zwiedzacie przy okazji, zostawiając czas na dokładną ich eksplorację na kolejne rejsy. Przy takim założeniu nie poznacie raczej za pierwszym razem uroków szlaków którymi dopływa się do zalewu. Propozycje "rozkładu jazdy" dla poszczególnych szlaków przedstawimy w następnych odcinkach.

Żeglujemy po Zalewie
W ciągu dnia, jeśli pogoda jest niepewna, najlepiej wybierać trasy pod osłoną brzegu Zalewu. Wypływajmy rano, po sprawdzeniu prognozy pogody! Z Piasków do Kątów Rybackich przy 4B i półwietrze oraz pełnym bajdewindzie płynęliśmy od 10 do 14, czyli przepłynęliśmy praktycznie przez cały Zalew. Przy słabym wietrze i bajdewindzie cały dzień na taką trasę może okazać się za krótki.

Problemem może być wysoki poziom wody na Wiśle lub fala powodziowa - jeśli płyniemy z Gdańska na Zalew Wiślany lub w przeciwnym kierunku. Są wtedy zamykane olbrzymie wrota bezpieczeństwa, chroniące śluzę przed zalaniem. Możemy czekać na ich otwarcie kilka albo kilkanaście dni. W razie wątpliwości, należy pytać się w Inspektoracie Dróg Wodnych w Tczewie 58 531 20 16 lub w Toruniu 56 622 20 24.

Żegluga w nocy
Na Zalewie Wiślanym nie ma zakazu nocnej żeglugi! Ale oczywiście jacht powinien mieć wymagane przepisami oświetlenie. No i łatwo wtedy wpaść na słabo widoczne sieci rybackie. Ale to bardzo dobry akwen szkoleniowy na pierwsze samodzielne nocne próby nawigacyjne.

Stan techniczny jachtu
Duża, dokuczliwa fala i silny wiatr pojawia się bardzo szybko i niespodziewanie. Wszelkie niedoróbki i bylejakość wychodzi właśnie w tym momencie. Dlatego warto wcześniej sprawdzić stan olinowania stałego i ruchomego, fał miecza i wszystkie okucia. Sprawdźcie, czy balast nie jest przypadkiem przygotowany na mazurskie regaty... Na wodzie będziecie prawie sami - w ciągu upalnego, lipcowego dnia miniecie 2-4 jachty i to w dużej odległości! Nie będzie kogo poprosić o podholowanie czy pomoc! Możecie liczyć tylko na siebie i... swój telefon komórkowy. Może wyjściem jest żeglowanie w 2-3 jachty? To także rozwiązuje problem pozostawiania jachtów na przystani.

Zadbajcie o bogate wyposażenie skrzynki bosmańskiej, gdyż na całym Zalewie Wiślanym nie ma ani jednego sklepu żeglarskiego! Żeglarskie zakupy możliwe są tylko w Gdańsku, Elblągu i Iławie. Biorąc pod uwagę długie odcinki silnikowego pływania, weźcie dodatkowy zbiornik na paliwo, bo stacja benzynowa dostępna jest w Elblągu i Fromborku (aktualizacja: od 2010 roku stacja we Fromborku nie funkcjonuje) - wszędzie daleko! Jak ładnie poprosicie, to może podwiozą Was także ze śluzy Gdańska Głowa do stacji benzynowej w Kiezmarku, a ze Sztutowa - do stacji w Stegnie.

Masz pytania, chcesz uzyskać porady - zadzwoń pod numer 501 647 139
Do zobaczenia na szlakach Zalewu!
Piotr Salecki (czerwiec 2008, aktualizacja marzec 2013)

Warto przeczytać także

• Zalew Wiślany - schemat oznakowania nawigacyjnego - tutaj
• Wykaz obiektów hydrotechnicznych - śluz, pochylni, mostów wraz z telefonami do nich i godzinami otwarć - klikamy tutaj
• Jak bezpiecznie żeglować po rzekach i kanałach Pętli Żuławskiej - tutaj
• Jak bezpiecznie płynąć po Kanale Elbląskim tutaj
  
• Jak bezpiecznie przejść przez pochylnie Kanału Elbląskiego - tutaj

Piotr Salecki (czerwiec 2008, aktualizacja marzec 2013)